घरजग्गा कारोबारमा लगातार गिरावट, राजस्व सङ्कलनमा दबाव
काठमाडौं । नेपालको रियल इस्टेट बजारमा हाल क्रमिक गिरावट देखिएको छ। देशभर घरजग्गाको कारोबार घट्दै जाँदा सरकारी राजस्व सङ्कलनमा पनि असर परेको छ।
भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागका तथ्यांक अनुसार चालु आर्थिक वर्षको पहिलो चार महिनामा राजस्व सङ्कलन निरन्तर ओरालो लागेको देखिन्छ, जसले देशको रियल इस्टेट उद्योगको व्यापारिक गतिविधि र वित्तीय प्रवाहमा तनाव उत्पन्न गरेको छ।
सरकारले घरजग्गा कारोबारलाई सहजीकरण गर्ने उद्देश्यले विभिन्न पहलहरू सुरु गरेको भए पनि, अपेक्षित राजस्व वृद्धिमा सफलता हासिल हुन सकेको छैन। केही दिनअघि मात्रै भूउपयोग (तेस्रो संशोधन) नियमावली संशोधन गरिएको थियो, जसले व्यवसायिक प्रक्रिया सुधार्ने दाबी गरेको भए पनि तथ्यांकले व्यवहारिक चुनौतीलाई उजागर गरेको छ।
विभागका अनुसार, चालु आर्थिक वर्षको कात्तिक महिनामा देशभरका मालपोत कार्यालयले कुल दुई अर्ब ७४ करोड ५१ लाख ७२ हजार १९९ रुपैयाँ बराबरको राजस्व सङ्कलन गरेका थिए। यो अघिल्लो महिनासँग तुलना गर्दा क्रमिक गिरावट देखिन्छ; असोजमा राजस्व दुई अर्ब ७५ करोड ८५ लाख ५७ हजार ९२७ र भदौमा तीन अर्ब १४ करोड ७ लाख १६ हजार ३३५ पुगेको थियो। साउनमा भने तीन अर्ब २८ करोड ९१ लाख ३८ हजार २४२ रुपैयाँ राजस्व सङ्कलन भएको थियो।
कात्तिक महिनामा सङ्कलित राजस्वमा सेवा करबाट २१ करोड ३४ लाख ४७ हजार ४१३, रजिष्ट्रेसन दस्तुरबाट १ अर्ब ५० करोड ६२ लाख ९६ हजार १४, र पुँजीगत लाभकरबाट ९९ करोड ७८ लाख ४४ हजार ३९२ रुपैयाँ सङ्कलन भएको विभागले जनाएको छ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार घरजग्गा कारोबारमा ओरालोले केवल कर राजस्वमा असर मात्र नगरी, रियल इस्टेटमा लगानीको आकर्षण र कर्पोरेट भूमि व्यापारिक रणनीतिमा पनि चुनौती उत्पन्न गर्नेछ। दीर्घकालीन सुधारका लागि नियामक प्रक्रियामा पारदर्शिता, सहजीकरण र लगानी प्रवाहको सुदृढ व्यवस्थापन आवश्यक रहेको छ।
