बीमा क्षेत्रमा डिजिटल ठगी रोकथाम : एनएलपी किन सबैभन्दा आशाजनक प्रविधि ?
काठमाडौं । नेपाली बीमा उद्योग लामो समयदेखि डिजिटल ठगीको बढ़्दो जोखिमसँग जुधिरहेको छ। मानवजस्तै शैलीमा तयार गरिएका नक्कली दुर्घटना विवरण, जाली चिकित्सा कागजात, नक्कली पहिचान र बनावटी मृत्यु जैसी जटिल ठगी विधिहरूले दाबी छानबिनलाई चुनौतीपूर्ण बनाइरहेका छन्। यस्तो अवस्थामा प्राकृतिक भाषा प्रशोधन (एनएलपी) बीमा क्षेत्रमा सबैभन्दा आशाजनक रक्षा प्रविधि बनेर उदाएको छ।
बीमा दाबीहरू प्रायः कथात्मक शैलीमा प्रस्तुत हुने भएकाले ठगीकर्ता यही भाषिक कमजोरीलाई मुख्य हतियार बनाउँछन्। तर एनएलपीले यी कथाहरुलाई साधारण पाठ होइन, विश्लेषणयोग्य संरचित डेटा मान्छ। दाबीमा उल्लेखित मिति, स्थान, पात्र, अवस्थाहरू, वित्तीय विवरण र कथाका सूक्ष्म सम्बन्धलाई यो प्रविधिले मिलिसेकेन्डमै विश्लेषण गर्छ।
मानव अन्वेषकले मात्र पहिचान गर्न सक्ने असमान भाषा प्रयोग, नाटकीय विवरण, तथ्य र घटनाबीचको असमञ्जस, वा सामान्य दाबीहरूसँग नमेलिने कथनजस्ता सङ्केतहरू एनएलपीले छिटो पत्ता लगाउँछ। दाबी दर्ता भएको स्थानको वास्तविक मौसम विवरण, त्यही समयमा अरू घटनाको अभिलेख तथा दाबीको भाषिक शैली जाँचेर पनि एनएलपीले जालसाजीको सम्भावित जोखिम देखाउन सक्छ।
प्रविधिको प्रभावकारिता उचित रूपमा एनोटेट गरिएको प्रशिक्षण डेटा (जस्तै लेबलर जस्ता संस्थाबाट) मा निर्भर हुन्छ। राम्रो डेटा प्रयोग गरेपछि मोडेलले भाषामा लुकेका ढाँचा सिक्छ र भविष्यमुखी ठगी विधिहरू परिवर्तन भए पनि जाँच क्षमतामा कमी आउँदैन। प्रत्येक विश्लेषणबाट मोडेल झन् सक्षम बन्दै जान्छ।
एनएलपीले केवल शंकास्पद दाबी पहिचान मात्र गर्दैन, वास्तविक दाबीलाई छिटो प्रमाणीकरण गरी इमानदार ग्राहकलाई लाभ पनि पुर्याउँछ। यसले उद्योगमा पारदर्शिता, विश्वास र द्रुत सेवा संस्कृतिको निर्माण गरेको छ।
बीमा क्षेत्र द्रुत रूपमा डिजिटल रूपान्तरणतर्फ अघि बढिरहेको यो अवधिमा एनएलपी विलासिता नभई अनिवार्य प्राविधिक संरचना बनेको छ। यसले डिजिटल ठगी नियन्त्रण मात्र होइन, सम्पूर्ण बीमा उद्योगलाई सुरक्षित, विश्वसनीय र ग्राहक–केन्द्रित बनाउन महत्वपूर्ण योगदान पुर्याइरहेको छ।
